Strategische Agenda 2020 - 2025

Maarten van Gaans-Gijbels nieuwe voorzitter van bij de Nederlandse Vereniging van Binnenhavens

Zojuist is, in de algemene ledenvergadering van de Nederlandse Vereniging van Binnenhavens (NVB), Maarten van Gaans-Gijbels benoemd tot de nieuwe voorzitter. Maarten volgt hiermee Eric Janse de Jonge, op die sinds 2016 diende als voorzitter van de vereniging.

Met ervaring als voormalig gedeputeerde van de Provincie Limburg, en als politiek adviseur en senior beleidsmedeweker voor de D66 Tweede Kamerfractie op gebied van economische zaken, infrastructuur en mobiliteit, is Maarten in staat om de belangen van binnenhavens in Nederland te vertegenwoordigen en te bevorderen.

In een verklaring over zijn benoeming zegt Maarten: “De Nederlandse binnenhavens zijn onmisbaar in de logistieke keten en vertegenwoordigen met hun omvang een groot economisch en maatschappelijk belang. Ik ben dankbaar voor het door de leden in mij gestelde vertrouwen om deze vereniging te mogen voorzitten.”

Inzetten op duurzame groei en innovatie in binnenhavens
De NVB zet zich in voor toekomstgerichte binnenhavens, die deel uitmaken van een slimme en duurzame vervoersinfrastructuur. Binnenhavens zijn essentiële schakels in de logistieke keten met aanzienlijke economische betekenis. Zij fungeren als knooppunten in het netwerk en zijn onmisbaar in de achterlandverbindingen. Het is van belang dat binnenhavens zich blijven ontwikkelen en meerwaarde blijven bieden om de internationale concurrentiepositie van de regio’s en Nederland te versterken.

“De binnenhavens en binnenvaart hebben nog veel onbenut potentieel op het gebied van modal shift en innovaties. Om het te kunnen verzilveren, moeten we intensief samenwerken met partners zoals brancheverenigingen, kennisinstellingen en private ondernemers. Er komen ook belangrijke veranderingen op de binnenhavens en binnenvaart af, bijvoorbeeld de energie- en brandstoftransitie, digitalisering, klimaatadaptatie en (drugs)criminaliteit. Daarom is het belangrijk dat er meer financiële middelen en goede wet- en regelgeving vanuit de Rijksoverheid en de Europese Unie voor de binnenhavens komen. Daarmee kunnen ze duurzamer, competitiever én veiliger worden gemaakt. Samen met de leden en het bestuur wil ik gaan werken aan een sterke, energieke vereniging die goed op de kaart staat in de regio, Nederland en Europa.” aldus de nieuwe voorzitter van de NVB.

Samen met leden
Maarten zal zich, samen met het bestuur en de leden van de NVB, richten op het laatste jaar van de uitvoering van de Strategische Agenda 2020-2025. In het komende jaar zal hij daarnaast aan de slag gaan met de ontwikkeling van een nieuwe Strategische Agenda voor 2025-2030. Een agenda voor toekomstbestendige binnenhavens, met speerpunten op het gebied van digitalisering, bereikbaarheid, verduurzaming, circulaire economie en samenwerking, om zo de uitdagingen en kansen aan te pakken waarmee binnenhavens worden geconfronteerd in een veranderend politiek en logistiek landschap.

De NVB bedankt Eric Janse de Jonge voor zijn inzet en vakmanschap gedurende de afgelopen 7 jaar en kijkt uit naar een succesvolle samenwerking met Maarten van Gaans-Gijbels

Europese miljoenensubsidie voor Limburgse binnenhavens

De Europese Unie stelt een miljoenensubsidie ter beschikking voor de doorontwikkeling van drie Limburgse binnenhavens, namelijk de Willem Alexander Haven in Roermond, de haven van Chemelot in Stein en de Beatrixhaven in Maastricht. Het betreft in totaal vier projecten met een totale investering van 76,3 miljoen, waarvoor Europa 37,4 bijdraagt.

De projecten in de verschillende havens dragen bij aan het hergebruiken van grondstoffen en het verplaatsen van vervoer van weg naar water. Dit brengt het vrachtverkeer op de weg flink terug en daarmee ook de uitstoot van CO2. Maar de projecten dragen ook bij aan een betere verbinding met het netwerk van binnenhavens van en naar Rotterdam en Antwerpen. Dit zorgt voor economische groei, meer banen en een beter concurrentievermogen voor Nederlandse bedrijven.  

Succesvolle samenwerking
De subsidie is toegekend op basis van een aanvraag Connecting Europe Facility (CEF). Deze subsidie is bedoeld om projecten te steunen die het netwerk voor vervoer en transport binnen de Europese Unie verbeteren. Provincie Limburg was penvoerder namens alle samenwerkende partijen binnen Blueports in Limburg. De Europese Commissie heeft haar waardering uitgesproken over de hoge kwaliteit van de aanvraag en kwaliteit van de projecten. Vanuit de hele Europese Unie zijn er meer aanvragen gekomen dan dat er budget beschikbaar is. Daarom is het bijzonder dat deze aanvraag is goedgekeurd. Dit is mede te danken aan de succesvolle samenwerking binnen Blueports.

Gedeputeerde Stephan Satijn: ‘Dit is een grote stap in de verdere ontwikkeling van onze binnenhavens en verduurzaming van de transportsector in Limburg. Het is ook een bevestiging dat de binnenhavens van Limburg een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van de circulaire economie binnen Europa. Onze inzet op vergaande publiek private samenwerking met betrokken partijen binnen en buiten Nederland werpt daarbij nu zijn vruchten af.’

De projecten
Waar eerder ontvangen subsidies voor studie zijn toegekend, zal deze subsidie met name worden ingezet voor de uitvoering van de projecten. Het gaat in totaal om vier projecten die binnen vijf jaar gerealiseerd gaan worden:

• In de Willem Alexander Haven in Roermond, veruit het grootste project van deze aanvraag, gaat het om een integraal plan, waarbij hoogwaterbescherming wordt gecombineerd met logistieke kades. In Nederland is het de eerste keer dat het geld van het Waterschap (Hoogwaterbescherming) voor bescherming van de inwoners van Roermond opgenomen is in het integrale plan voor de haven. Hierdoor behouden ook de ondernemers in deze meest circulaire haven van Noord-Europa droge voeten. Wethouder Franssen (economie, stedelijke ontwikkeling, financiën): “Ik ben er enorm trots op dat het samen met de provincie en het waterschap gelukt is om voor elkaar te krijgen. Deze subsidie is een cruciale stap om het totale integrale plan voor de Willem Alexander haven te kunnen realiseren. Een geweldige mijlpaal voor de verdere ontwikkeling van de haven en in het belang van alle betrokken bedrijven en partners.”
• Chemelot start met de doorontwikkeling van de haven Stein, die een essentiële rol speelt in de verduurzaming van het cluster. Om de productie te verduurzamen, zijn namelijk hernieuwbare grondstoffen nodig die per schip aankomen. Het gaat bijvoorbeeld om korrels die gemaakt zijn van ons huishoudelijk restafval en als grondstof voor de fabrieken dienen. Voor de continuïteit van grondstoffen voor producten die we met z’n allen belangrijk vinden, is ook een nieuwe propeenverlading en infrastructuur voor transport nodig.
• In de Beatrixhaven Maastricht gaat L’Ortye de eerste watergebonden reststromen terminal van Europa realiseren. Het gaat daarbij om grote hoeveelheden grond- en reststoffen. Het doel is om een vloeistofdichte op- en overslagvoorzieningen te realiseren. De stromen worden hierbij duurzaam getransporteerd per schip. Ook de ligplaatsen van de schepen worden voorzien van walstroom.
• Façade Beton, onderdeel van de Berding Groep, wil in de Beatrixhaven een nieuwe kade bouwen om samen met de aangrenzende betonbedrijven 200.000 ton van weg naar water te verwerken. Hiervoor wordt nu eerst onderzoek verricht.  

De kunst van het anticiperen op trends en ontwikkelingen

In onze snel veranderende wereld is het vermogen om te anticiperen op trends en ontwikkelingen een cruciale vaardigheid geworden. Of het nu gaat om opkomende technologieën, geopolitieke gebeurtenissen of maatschappelijke verschuivingen, het begrijpen van deze ontwikkelingen stelt ons in staat om strategieën te ontwikkelen en relevant te blijven. Anticiperen op trends en ontwikkelingen gaat niet alleen om passieve observatie, het vraagt om proactieve actie, flexibiliteit, creativiteit en een open geest. Toekomstbestendige binnenhavens spelen in op trends en ontwikkelingen om te blijven voldoen aan de veranderende behoeften van klanten en maatschappij.

Nu al zijn binnenhavens belangrijke logistieke knooppunten en van wezenlijk belang voor de aan- en afvoer van en naar de zeehavens. Ze zijn essentieel voor de realisatie van modal shift van weg naar water. Ook zijn binnenhavens vaak een vestigingsplaats voor hoogwaardige maritieme dienstverlening, meer dan ooit nodig voor de ontwikkeling en realisatie van innovatieve oplossingen voor een duurzame en toekomstbestendige scheepvaart. Met logistieke bedrijvigheid, industriële activiteiten, maritieme dienstverlening, toerisme, recreatie- en riviercruisevaart zorgen binnenhavens voor een toename van economische activiteiten van en werkgelegenheid in een regio en zijn daarmee  economische knooppunten.

Binnenhavens zijn steeds vaker duurzame knooppunten. Immers zijn het ideale locaties voor infrastructuur die nodig is voor ontwikkelingen omtrent energietransitie, verduurzaming en circulaire productie- en overslaglocaties. Movares Water heeft de voor de binnenhavens relevante trends en ontwikkelingen in kaart gebracht. In onze projecten passen we deze toe. We geven graag twee voorbeelden:

​Maritieme hotspot Werkendam van cruciaal belang
Eén van de projecten van Movares Water is ‘Kwartiermaker uitbreiding haven Werkendam’. Voor dit project zijn meerdere trends en ontwikkelingen relevant, zoals: klimaatverandering, energietransitie, verduurzaming, bereikbaarheid en de ruimtelijke puzzel. Met de ambities van modal shift en meer vervoer over water én verduurzaming van de scheepvaartvloot[i], is de maritieme hotspot Werkendam van cruciaal belang voor het transportsysteem. Niet alleen is de economisch toegevoegde waarde van de haven van Werkendam belangrijk voor de regio, de maatschappelijk baten zijn enorm. De binnenvaart is een belangrijke klant van het Werkendamse maritieme cluster. De maatschappelijke baten van de binnenvaart zijn niet te onderschatten. Zo zou vervoer over de weg in plaats van over water met kleine droge lading schepen in de CEMT-klasse I t/m IV zorgen voor een maatschappelijke kostenpost tot 433 miljoen euro.[ii] De maritieme hotspot in Werkendam is dan ook van cruciaal belang.

Havenvisies voor Bergen op Zoom en Oosterhout
Havenbeheerders hebben, naast het beheer en de exploitatie van de havens, te maken met ontwikkelingen op het gebied van energietransitie, klimaatadaptie en circulaire economie. Bovendien vragen veiligheid en criminaliteit toenemende aandacht. En de druk op de schaarse ruimte in en rond binnenhavens is groot, niet in de laatste plaats vanwege een forse woningbouwopgave.

De gemeenten Bergen op Zoom en Oosterhout willen een duidelijke havenvisie opstellen waarlangs de binnenhavens zich kunnen ontwikkelen, klaar zijn voor de toekomst en aansluiten op maatschappelijke transities. Hiermee willen deze gemeenten bijdragen aan het vergroten van welvaart en leefbaarheid van de regio. Naast een samenwerking tussen beide binnenhavens, wordt gewerkt aan samenwerking van acht binnenhavens in de provincie Noord-Brabant: Brabant Ports. Bij het opstellen van een havenvisie voor beide havens beschouwt Movares Water relevante trends en ontwikkelingen,  de marktpotentie en de groeikracht én het onderscheidend vermogen van de haven. Binnen een ecosysteem heeft iedere haven heeft een eigen waarde en eigen specialiteit. Op naar duurzame, circulaire en digitale havens. Er is nog genoeg te doen.

Movares Water wil graag bijdragen aan een leefbaar, bereikbaar en duurzaam Nederland. We zien uit naar een continuering van onze samenwerking met de Nederlandse Vereniging van Binnenhavens.  

CEF 2 Transport call 2023 opent in september voor aanvragen

Het EU-subsidieprogramma CEF (Connecting Europe Facility) 2 Transport wordt binnenkort weer geopend voor aanvragen. CEF 2 Transport richt zich op het verbeteren van de transportinfrastructuur binnen Europa, inclusief de aanleg van ‘missing links’ en het wegnemen van ‘bottlenecks’. Dit programma biedt vooral subsidiekansen voor (grensoverschrijdende) railprojecten en de verdere ontwikkeling van zee- en binnenhavens en vaarwegen. In september wordt de CEF 2 Transport call 2023 geopend. In dit artikel worden de belangrijkste onderdelen van deze call toegelicht.

CEF 2 Transport werkprogramma
Eén van de doelen van de Europese Commissie (EC) is om het TEN-T (Trans-European Transport Network) verder te verbeteren en te verduurzamen. Het in augustus 2021 gepubliceerde CEF 2 Transport werkprogramma - met prioriteiten voor de periode 2021 t/m 2023 - geeft inzicht in hoe het CEF 2 Transport-programma projecten kan ondersteunen door middel van een subsidiebijdrage.

Subsidiabele onderwerpen / projecten
Op basis van dit werkprogramma kunt u subsidie aanvragen voor de volgende onderwerpen / projecten:

• Infrastructuurprojecten gelegen op het TEN-T (Core Network & Comprehensive Network) op het gebied van spoor, zee- en binnenhavens, vaarwegen, terminals en multimodale overslagpunten;
• Slimme mobiliteit & transport interoperabiliteit;
• Infrastructuur voor alternatieve brandstoffen (zie hieronder voor een toelichting);
• Motorways of the Sea (ontwikkeling van ‘snelwegen op zee’);
• Multimodale passagiershubs;
• Verminderen van geluidshinder van spoorwegen;
• Veilige en beveiligde truckparkeerplaatsen;
• Verbeteren van de weerbaarheid van infrastructuur (gelet op klimaatverandering en natuurrampen);
• Aanpassingen van de transportinfrastructuur met het oog op de controle van de buitengrenzen van de EU.

Infrastructuur voor alternatieve brandstoffen
Binnen het CEF 2 Transport programma is er een apart onderdeel, te weten Alternative Fuels and Infrastructure Facility (AFIF). AFIF richt zich op de uitrol van infrastructuur voor alternatieve brandstoffen. Hier bestaat de financiering uit een combinatie van CEF 2 Transport subsidie en een verplicht leningdeel. Dit leningdeel dient afkomstig te van een Implementing Partner (zoals de EIB) of een non-Implementing Partner (waarbij kan worden gedacht aan een commerciële bank).

AFIF betreft een doorlopende call met meerdere deadlines (cut-off dates). De resterende c.q. laatste deadline binnen de periode 2021 t/m 2023 betreft 7 november 2023. De kans is groot dat AFIF de komende jaren wordt voorgezet; besluitvorming hieromtrent wordt op korte termijn verwacht.
 

CEF 2 Transport subsidiepercentages en beoordelingscriteria
Binnen CEF Transport wordt onderscheid gemaakt tussen studies en works aanvragen (of een mix hiervan). Bij studies gaat het om onderzoeks-/voorbereidingsprojecten, waarbij het subsidie­percentage maximaal 50% van de subsidiabele kosten bedraagt. Voor uitvoeringsprojecten kan een works-aanvraag worden ingediend, waarbij het standaard subsidiepercentage maximaal 30% bedraagt; voor grensoverschrijdende projecten kan dit oplopen tot 50%. Hierbij geldt als kanttekening dat de subsidiebijdrage nooit groter zal zijn dan de financial gap van het project.

AFIF beschikt over afwijkende subsidiepercentages, namelijk:

• infrastructuur voor waterstof en elektriciteit: maximaal 30%;
• LNG infrastructuur: maximaal 10%.

Een CEF Transport subsidiebijdrage kan hoog oplopen, tot wel tientallen miljoenen euro’s. De concurrentie is daarentegen groot; het beschikbare call-budget wordt doorgaans 3 à 4 keer overvraagd. Als gevolg hiervan worden alleen de beste projectvoorstellen / aanvragen - na een grondige evaluatie door externe experts - geselecteerd.

Om in aanmerking te komen voor eventuele CEF Transport subsidiebijdrage, dienen projecten in eerste instantie gelegen te zijn op het TEN-T. Vervolgens worden projecten beoordeeld aan de hand van de volgende criteria:

1. Maturity;
2. Quality;
3. Impact;
4. Priority and urgency of the action;
5. Catalytic effect of Union assistance.

Ook is voor het indienen van een aanvraag toestemming van de betrokken EU-lidstaten nodig en dient een works-aanvraag gepaard te gaan met een MKBA (Maatschappelijke Kosten-Batenanalyse).

CEF 2 Transport call 2023 - tijdpad
In september wordt de call 2023 geopend (call: oproep tot het indienen van projectvoorstellen / aanvragen). Geïnteresseerde partijen hebben vervolgens tot halverwege januari 2024 de tijd om een aanvraag in te dienen. De uitslag van deze call wordt in juni 2024 bekend gemaakt.

Na de openstelling in september zullen zowel EU-agentschap CINEA als RVO een (online) informatiebijeenkomst houden over deze call; de datum hiervoor is nog niet bekend gemaakt.

Meer informatie
NBV-leden die meer willen weten over deze call, kunnen contact opnemen met Hezelburcht (EU Affairs Manager Jeroen Plantinga, j.plantinga@hezelburcht.com). Hezelburcht is een geassocieerde organisatie van de NVB en beschikt over ruime ervaring met het CEF Transport-programma.