Strategische Agenda 2020 - 2025

Digitalisering is één van de thema’s in de strategische agenda. De NVB-leden hebben dit thema de hoogste prioriteit gegeven en verwachten van de NVB zowel een regierol als een visie op en kennisdeling over dit thema. Digitalisering en automatisering van processen in binnenhavens zijn van essentieel belang voor de realisatie van efficiënte logistieke knooppunten. Digitalisering biedt grote kansen voor binnenhavens. Binnenhavens kunnen de eigen processen efficiënter maken (zoals havengeld innen), de gebruikers van de havens beter bedienen (hoger service level) en op een andere manier grip krijgen op maatschappelijke doelen zoals verduurzaming (sturing).

Om als binnenhavens deel uit te kunnen maken van een slimme vervoers- en data-infrastructuur, nu en in de toekomst, moeten flinke stappen worden gezet. Zo ziet de NVB de noodzaak van uniformering en standaardisering en het aanbrengen van samenhang en verbindingen tussen diverse digitaliseringstrajecten. Bovendien kunnen de verenigde binnenhavens gezamenlijk met automatisering en digitalisering de processen in en rond binnenhavens efficiënter maken.

Digitaliseren van binnenhavens –  fase 1: beginselen van digitalisering
In 2020 is het startschot gegeven voor het project ‘Digitalisering en binnenhavens’, een coproductie van de NVB en Topsector Logistiek. Onder leiding van een kwartiermaker heeft de werkgroep zich in 2020 gebogen over verschillende aspecten van digitaliseringsvraagstukken in binnenhavens.

Het resultaat van fase 1 van het project ‘Digitalisering en binnenhavens’ werd op 1 oktober 2020 gepresenteerd aan de leden van de NVB tijdens de informatiebijeenkomst ‘Digitalisering en binnenhavens’. De NVB heeft de Richtlijnen voor de digitale binnenhavens en Handleiding digitale binnenhavens aan haar leden beschikbaar gesteld. De handleiding is bedoeld voor binnenhavens die aan de beginfase staan van digitalisering.

Digitalisering en Binnenhavens – fase 2: structuur, richting en snelheid
Na afronding van fase 1 van het project ‘Digitalisering en Binnenhavens’ hebben voorzitter Eric Janse de Jonge en secretaris Lijdia Pater – de Groot gesprekken gevoerd met NVB-leden. Daaruit is gebleken dat – om als binnenhavens deel uit te kunnen (en moeten!) maken van een slimme vervoers- en data infrastructuur – flinke stappen gezet moeten worden. Het NVB-bestuur heeft op basis van de genoemde interviews deze doelen en aanpak geformuleerd. Met de tweede fase van het project ‘Digitalisering en Binnenhavens’ wordt gestreefd naar een versnellingsaanpak van digitalisering in dit deel van de keten. Voor de uitvoering van de tweede fase zijn twee projectleiders aangesteld: Janneke Gramberg en Marieke Vavier. Beide dames zijn betrokken geweest bij fase 1 en hebben veel kennis en expertise in huis.

Projectleiders Janneke Gramberg en Marieke Vavier hebben in opdracht van de NVB gezamenlijk het Plan van Aanpak fase II Digitalisering en binnenhavens geschreven om de gestelde doelen te kunnen behalen. De richtlijnen van fase I vormen de basis van het Plan van Aanpak en zijn vertaald naar ‘Gouden Regels’. De ‘Gouden Regels’ gaan in op belangrijke thema’s die voor binnenhavens en digitalisering relevant zijn, namelijk:

1. Privacy en autonomie: eigenaren delen data alleen bij nut of noodzaak. Voor het gebruik van data, waar geen wettelijke grondslag voor is, behoudt de eigenaar het recht om data te delen of niet.
2. Overeenkomsten: eigenaren van data, die data met gebruikers delen, houden grip op eigen data. Gebruikers, die data van eigenaren ontvangen, gebruiken deze alleen voor afgesproken doeleinden, zoals vastgelegd in overeenkomsten.
3. Data security: data wordt opgeslagen in afgeschermde databases. Ook delen van data gebeurt veilig. Bij voorkeur via publieke infrastructuur waar datasecurity gegarandeerd is.
4. Uniformiteit: er worden afspraken gemaakt over herkomst en kwaliteit van data, zodat er sprake is van uniforme data, die gecombineerd of vergeleken kan worden.
5. Marktwerking: hulpmiddelen voor digitalisering, zoals software, sensoren e.d., worden ontwikkeld door de markt. Door het gebruik van publieke infrastructuur met open standaarden, wordt uitwisselbaarheid van software en sensoren, en daarmee marktwerking, ontwikkeling en innovatie gegarandeerd.
6. Transparantie: het gehele proces rondom digitalisering vereist transparantie. Heldere communicatie over en tijdens het proces en hoe het data systeem eruit komt te zien.
7. Focus: gedurende het proces is er focus op de toegevoegde waarde van de verschillende deelprocessen om te komen tot een gedragen eindresultaat.

Naast het Plan van Aanpak en de ‘Gouden Regels’ geeft een ‘Globale Routekaart’ inzicht in de stappen die de NVB de komende periode zal zetten en op welke wijze en wanneer de stakeholders bij fase II van Digitalisering en Binnenhavens betrokken zullen worden.

Resultaat van fase 2 Digitalisering en Binnenhavens.
Het resultaat van de opdracht van fase 2 is een collectief ontwikkelinstrument dat iedere haven kan gebruiken om op zijn eigen ontwikkelingsniveau aan te haken, stappen te zetten en vaart te maken in de digitalisering. De volgende concrete resultaten worden bereikt in fase 2.

1. Globale routekaart van het totale digitaliseringsopgave en betrokkenheid van de verschillende stakeholders gedurende de ontwikkeling (participatie instrument).
2. Visuele weergave van de vier belangrijkste kernprocessen in de binnenhavens, incl. stuurdata op de verschillende niveaus (infographics)
3. Detaillering van de ontwikkellevels digitalisering per kernproces (beschrijving)
4. Een digitale havenkaart met visuele weergave van de verschillende levels per kernproces en conform de bestaande stijl van de NVB. Dit dient tevens als monitoringsinstrument.
5. Een routekaart die overzicht biedt in het ontwikkelproces per level.
6. Een toolbox met tools om te komen tot een volgend niveau.
7. Een primair afsprakenstelsel
8. Een plan van aanpak voor fase 3 van het programma ‘Digitalisering en binnenhavens’ waarin wordt toegewerkt naar het Digitaal Stelsel Binnenvaart (DiGiB).

Kennisbank
De concrete resultaten worden aan de NVB-leden beschikbaar gesteld en zijn terug te vinden op de NVB-Kennisbank, zo ook:

•  Plan van Aanpak fase 2 Digitalisering en Binnehavens - maart 2021
•  De Gouden Regels van het programma Digitalisering en Binnenhavens - maart 2021
• Globale Routekaart Digitalisering en Binnenhavens - maart 2021

Ambitie
De hoge prioriteit van dit project, vraagt om zowel een regierol als visie op kennisdeling van de NVB op dit thema. De ambitie van de NVB is om samen met de leden en stakeholders stapsgewijs en doordacht toe te werken naar één uniform, transparant, veilig en flexibel multimodaal datasysteem dat gericht is op het automatiseren en vereenvoudigen van de havenprocessen en het generen van uniforme data, die vergelijkbaar en combineerbaar is.