EFIP deelt uitgebreide update over het TEN-T dossier

De Europese instellingen hebben voortdurend gewerkt aan de herziening van de TEN-V. Op 5 december 2022 heeft de Raad zijn volledige standpunt vastgelegd in een algemene oriëntatie. Het Europees Parlement (EP) bereikte een volgende mijlpaal toen het de verschillende amendementen besprak en zocht naar compromissen. Een stemming in het Parlement wordt verwacht in de eerste maanden van 2023. Hieronder vindt u een uitgebreide update over het trans-Europese vervoersnetwerk (TEN-T) in de Raad en het EP. Beide instellingen hebben de afgelopen maanden besprekingen gevoerd over de details van het TEN-T.

Standpunt van de Raad
De tekst van de algemene oriëntatie (GA) van de Raad betreffende de EU-richtsnoeren voor de ontwikkeling van TEN-T is goedgekeurd tijdens de Raad Vervoer op 5 december 2022. De GA zal de basis vormen voor de onderhandelingen met het EP.

Binnenhavens en binnenvaart

- Bescherming van de scheepvaartstatus: De lidstaten kunnen niet toestaan dat een deel van de binnenwateren een lagere status krijgt dan nu of dan de minimumvereisten;
- Riviercommissies: Afspraken op het niveau van de rivierencommissies moeten worden erkend voor alle instellingen van aanvullende eisen;
- Verzwakking van de goede navigatiestatus (GNS): De richtsnoeren hebben de uitvoeringsbesluiten vervangen (in het Commissievoorstel) en zullen minder aspecten bestrijken, d.w.z. waterwegen, havens of andere infrastructuur vallen niet onder de richtsnoeren. Dit betekent in feite dat de GNS weinig tot geen functionele gevolgen zullen hebben.

Spoor

- 740 m trein: Verdere flexibiliteit opgenomen voor de lengte van de trein en uitgestelde termijn;
- Spoorbreedteverandering: De lidstaten moeten nagaan waar de spoorbreedte niet overeenstemt met het algemene Europese profiel en de migratie ervan plannen;
- ERTMS: verdere vertraging van de volledige invoering van het systeem;
- Multimodaal platform: Minder eisen aan de lidstaten om voldoende infrastructuur te ontwikkelen. Minder strikte analyse van de multimodale markt. Dit zal leiden tot minder ontwikkeling van nieuwe multimodale platforms;
- Spoorwegtoegangswegen: Aansluitingen op multimodale goederenterminals in binnen- en zeehavens worden vrijgesteld van de elektrificatie-eisen.

Overzicht van de TRAN-amendementen van het Europees Parlement (EP)
De TRAN-commissie leidt het dossier in het Europees Parlement met Barbara Thaler (AT, EVP) en Dominique Riquet (FR, Renew) als rapporteurs. Naast de 214 amendementen in het ontwerpverslag zijn er 1648 amendementen ingediend door EP-leden.
Analyse van de amendementen van de rapporteurs:

Veerkracht als algemene prioriteit

- Definitie van "kritieke infrastructuur": De lidstaten verzoeken de kritieke infrastructuur op het kernnetwerk tegen 2025 in kaart te brengen en een verplichte klimaat- en milieukwetsbaarheidscontrole uit te voeren;
- Groene stroken die door de lidstaten moeten worden aangelegd: om in tijden van nood voor functionerende bevoorradingsketens te zorgen;
- Militaire mobiliteit: Oproep tot verhoging van de EU-financiering; de lidstaten moeten nagaan of het nodig is verder te gaan dan de TEN-V-normen, terwijl de Commissie een studie moet uitvoeren om de mogelijkheden voor grootschalige bewegingen op korte termijn in kaart te brengen;
- Onderhoudsoverwegingen zijn voorwaarden voor EU-financiering. Dit was een punt dat door het EFIP naar voren werd gebracht.

Efficiënte voltooiing als algemene prioriteit

- Vergunningverlening: Er zijn veel verwijzingen naar de "slimme TEN-T"-wetgeving (stroomlijning van vergunningsprocedures). Bijgevolg moeten de lidstaten prioritaire procedures instellen indien deze nog niet bestaan, en deze toepassen op de TEN-T-kernnetwerkprojecten van gemeenschappelijk belang;
- Vertragingen: Indien een project twee jaar vertraging oploopt, wordt de Commissie verzocht een inbreukprocedure in te leiden;
- Index voor netwerkconnectiviteit: De Commissie moet een index ontwikkelen om de connectiviteit te meten en middelen kanaliseren waar connectiviteit ontbreekt;
- CEF: De voltooiing van het kernnetwerk moet prioriteit krijgen;
- Uitvoeringsverslag: De Commissie moet dit jaarlijks voor elke vervoerscorridor naar het Parlement en de Raad sturen.

Binnenhavens en binnenvaart

- Bruggen: Nieuwe bruggen moeten minstens even hoog zijn als de laagste brug van het stroomgebied.

De volgende punten werden door het EFIP naar voren gebracht:

- Havenuitbreiding: De modernisering en uitbreiding van de capaciteit van de voor het vervoer noodzakelijke infrastructuur is toegevoegd aan de lijst van prioriteiten voor de ontwikkeling van de infrastructuur;

- Milieuvriendelijke behandeling van schepen: De infrastructuurvereisten voor de behandeling van schepen zijn opengesteld voor nadere specificatie in de uitvoeringsbesluiten;

- Multimodale terminals: Terminals buiten de haven met een rechtstreekse treinverbinding worden aanvaard als zijnde in overeenstemming met de eis. Bovendien moeten de lidstaten op basis van het bestuur van de haven en de structuur van het spoorwegnet de entiteit aanwijzen die verantwoordelijk is voor de spoorwegverbinding en de multimodale terminal van de haven.

Rail

- Laatste mijl: Spoorwegtoegangswegen en "last mile"-verbindingen moeten voldoen aan de spoorwegeisen, maar in naar behoren gemotiveerde gevallen (waaronder kostenefficiëntie van de dienst, geografische of aanzienlijke fysieke beperkingen) kunnen de lidstaten om een vrijstelling verzoeken. Dit was een punt dat door het EFIP naar voren werd gebracht;

- ERTMS: de eisen worden aangescherpt door elke mogelijkheid tot vrijstelling te schrappen en door ERTMS als voorwaarde te stellen voor EU-financiering van nieuwe spoorweginfrastructuurprojecten;
- Spoorwijdte: Verzoek om een verplichte EU-standaardspoorbreedte voor alle nieuwe infrastructuur en een migratieplan voor bestaande infrastructuur op de Europese vervoerscorridors.

In de aanvullende amendementen van de EP-leden zijn de standpunten gemengd:

Algemeen

- Veel amendementen leggen de nadruk op de veerkracht van de strategische infrastructuur en het netwerk als geheel, gezien natuur- en klimaatrampen en geopolitieke verstoringen;

- Noodzaak om de bestaande knelpunten aan te pakken, met name bij grensoverschrijdende verbindingen;

- Sommige parlementsleden drongen aan op de noodzaak om de aandacht te verruimen tot zowel gecombineerd als multimodaal vervoer (nadruk op gecombineerd in het Commissievoorstel), en om het spoor niet te isoleren, maar een multimodaal vervoersnetwerk inclusief IW mogelijk te maken;

- De Commissie moet, in coördinatie met de Europese coördinatoren, toezien op het onderhoudsniveau;

- Multimodale knooppunten die grensoverschrijdend vervoer mogelijk maken, worden beschouwd als grensoverschrijdende trajecten;

- Bij het aanwijzen van multimodale goederenterminals moeten de lidstaten alle relevante publieke en particuliere actoren raadplegen, met inbegrip van, maar niet beperkt tot, havenautoriteiten, verladers en vervoers- en logistieke operatoren die op hun grondgebied actief zijn;

- De coördinatoren van de Europese vervoerscorridors (ETC) moeten de investeringsbehoeften voor rivieren, kanalen en meren en voor de binnenwateren van de ETC in kaart brengen en prioriteren.

Binnenwateren

- De corridorbenadering moet in aanmerking worden genomen bij het vaststellen van de TEN-T-eisen (in plaats van stroomgebied in het Commissievoorstel - in plaats van waterwegsecties in de amendementen van de co-rapporteurs);

- Amendement dat het mogelijk moet maken binnenvaarttrajecten toe te voegen die momenteel niet volledig worden erkend. Dit is met name van belang voor de binnenwateren in Polen en Tsjechië;

- Sommige amendementen betreffen het nieuwe concept van de binnenvaartruimte (cf. Europese maritieme ruimte), ingediend door een EPP-lid. Dit lijkt een poging te zijn om het onderhoudsniveau van de Europese waterwegen te verbeteren. Dit concept zou een onnodige administratieve laag toevoegen aan het reeds bestaande kader; Sommige amendementen van de Groenen hebben betrekking op vrij stromende rivieren, in verband met het "do no significant harm" concept, en schrappen bijgevolg de Elbe en Sava rivieren uit het TEN-T Netwerk in een poging om te voldoen aan de doelstellingen van de Natuurbescherming en Biodiversiteit wetgeving;

- Goede navigatiestatus (GNS): De lidstaten kunnen niet toestaan dat een deel van de binnenwateren in een lagere toestand geraakt dan nu of dan de minimumvereisten. De lidstaten moeten er vóór 31 december 2030 voor zorgen dat GNS gewaarborgd is. Bovendien worden lagunes toegevoegd aan het toepassingsgebied van de GNS-vereisten, als aanvulling op "rivieren, kanalen, meren, binnenhavens en hun toegangswegen";

- In sommige amendementen wordt erop aangedrongen dat per vaarweggedeelte referentiewaterstanden worden vastgesteld in uitvoeringshandelingen die in nauwe samenwerking met de lidstaten en in overleg met de riviervaartcommissies worden opgesteld;

- In de IW-infrastructuur moet ook aandacht worden besteed aan de inzet van middelen om de vaarwegomstandigheden te monitoren, alsmede aan digitalisering en automatisering;

Havens

- Spoorverbindingen met havens worden erkend als essentieel voor het netwerk en moeten in stand worden gehouden en toegankelijk blijven voor de gebruikers;

- Onder verwijzing naar de algemene groepsvrijstellingsverordening (AGVV) voegen sommige ID-leden definities toe van "havenbeheerder", "haveninfrastructuur" en "havensuperstructuur" om de instantie aan te duiden die verantwoordelijk is voor de bouw, het beheer en het onderhoud ervan;

- In de vereisten voor het uitgebreide netwerk van binnenhavens is het jaarlijkse goederenoverslagvolume van 500.000 ton niet meer het enige criterium. Een binnenhaven kan ook als een uitgebreide haven worden beschouwd indien zij een jaarlijks verkeersvolume van meer dan 500.000 personen heeft. Zij kan ook in aanmerking komen als zij specifieke behoeften bedient, zoals de brandstofvoorziening van industriële installaties of andere verkeersdragers (bv. luchthavens);

- Uitgebreide binnenhavens moeten volgens het Commissievoorstel worden aangesloten op de spoor- en wegeninfrastructuur. Een amendement van de Groenen wil de eis van een wegverbinding schrappen;

- Met betrekking tot voorzieningen om de milieuprestaties van schepen in havens te verbeteren (waaronder ontgassingsinstallaties) wordt in een amendement een verplichte kosten-batenanalyse voorgesteld die de ontwikkeling van deze voorzieningen langs corridors in feite zou belemmeren, terwijl de Groenen OPS toevoegen als verplichte milieuvoorziening. Dit laatste moet echter in de AFIR worden geregeld. Dit artikel is beter geformuleerd in andere amendementen om ontwikkeling op strategische locaties mogelijk te maken volgens een corridoraanpak (corridorwerkplannen). Zoals hierboven vermeld, hebben de co-rapporteurs besloten dat deze faciliteiten nader moeten worden gespecificeerd in de uitvoeringsbesluiten;

- Het wijzigen van artikelen om de OPS-vereiste toe te voegen valt buiten het bestek van deze artikelen, aangezien dit wordt behandeld in de AFIR (amendementen van een lid van de Groenen en een lid van de S&D-Fractie);

- In de bijlagen voegt een EP-lid Hals, Aalborg en Thyboron (Denemarken) toe aan de binnenwaterkaart. De spoorlijn in Galati wordt opgewaardeerd tot het kernnetwerk en Galati wordt een Rail-Road Terminal (RRT).

Vergadering TRAN
De TRAN-commissie is op 8 december bijeengekomen om de talrijke amendementen te bespreken. De co-rapporteurs benadrukten de sterke positie die het Parlement verwacht in de discussie met de Raad. Bovendien voegden zij eraan toe dat elke toevoeging of schrapping in de bijlagen (kaarten) alleen met instemming van de lidstaten mogelijk is. De Europese Commissie herhaalde toen haar verzet tegen bijna alle toevoegingen aan de bijlagen en kaarten.Er wordt gewerkt aan compromisamendementen die begin 2023 zullen worden besproken en waarover het comité in februari zal stemmen.

EFIP deelt laatste stand van zaken via I&I -commissie
In januari zal EFIP binnen de Infrastructuur & Investments (I&I) committee de laatste stand van zaken bespreken. NVB neemt deel aan dit overleg en zal haar leden op de hoogte houden over de voortgang van dit dossier.